Адамзаттың ғылыми-техникалық, экономикалық және әлеуметтік жетістіктердің мүмкіндігінше меңгеруі басқару қызметінің мәнінің және күрделілігінің үздіксіз өсуімен байланысты. Басқарудың мәні алға қойған мақсаттарға жетуге мүмкіндік беретін обьективті және субьективті жағдайларды қамтамасыз ету. Сондықтан жақсы басқарушы адамдардың үстінен бұйырмайды, керісінше олардың еңбек қызметі үшін қолайлы, тиімді жағдай жасайды.
Басқару – бұл кез-келген мекеменің тиімді қызмет етуіне байланысты дұрыс бөлінген билік. Қызметтік өкілеттіліктерге қарамастан (билікті бөлу)басқару тәртібінің жалпыпринциптері бар: құзырлылық; адамгершілік; инновациялық; прагматизм және басқару стилі де енеді, ол автократиялық, бюрократиялық, демократиялық болуы мүмкін.
Менеджердің адами құзіреттілігі – оның басқару қызметіндегі антропологиялық білімді пайдалануға теориялық- қолданбалылық дайындығымен анықталады.

Қазіргі білім беру доктриналарының, стратегиялардың, жүйелердің және технологиялардың әр түлі болатындығына қарамастан, білім беру менеджерлерін дайындайтын әмбебап идеяларды кездестіру қиын.

Білім берудің басты құндылығы өмір бойы әрбір адамның білім алуға, өзін дамытуға бағытталған, шығармашылық қуаттылығын іске асыру қабілетін сыртқа шығару мүмкіндігін және қажеттілігін адамда дамыту.

Білім беру менеджері – бұл жеке тұлға ретіндеөзін-өзі үздіксіз  дамытушы, кәсіби басқарушылық-педагогикалық қызметті шығармашылық жағынан іске асыруғақабілетті маман. Қазір білім беру қызметін ұйымдастыруға қабілетті, «өнімді дайындайтын» және «өнімді» нарыққа шығара алатын қабілетті адамдар қажет. Мұндайадамдар менеджерлер екені белгілі.

Нарықтық қатынастарда оның қызметіне іс жүзінде бәрі қатысты.
Менеджер таңдау мәселесі үлкен маңызға ие. Білім беру саласында менеджерлерді кәсіби дайындау үшін келесі міндеттерді шешу қажет:
1.  Қазақстандағы   білім   беру   жүйесіндегі   басқарудың жағдайына менеджмент теориясы көзқарасынан талдау жасау.
2.  Білім    жүйесінің    қалыпты    жұмыс    істеуі    үшін менеджменттің қажеттілігін негіздеу.
3.  Білім саласындағы өз ісінің маманы ретінде менеджердің моделін құру.
4.  Менеджерді кәсіби дайындауүрдісінің мазмұнын ұсыну.
5.  Менеджерді  кәсіби  дайындау  үрдісініңтехнологиясын сипаттап жазу.
Егер білім саласындағы менеджердің кәсіби дайындығы білім беру жүйесінің мамандарды кәсіби даярлаудың жалпыжүйесінің құрамдас бөлігі десек, білім беру жүйесінің болашақ кәсіби басқару деңгейі неғұрлымкөтеріледі және қосымша кәсібибілім жүзеге асады. Осыған байланысты біздің қазіргі қоғамда ұлттық іскер мәдени ерекшеліктерін есепке ала отырып, менеджер өз ісінің маманы моделін және менеджерлерді кәсіби дайындау жүйесінің принципиалды негіздерін жасау қажет. Бұл әр түрлі деңгейдегі менеджерлерді және басқа да қызметтегі – әлеуметтік салада, денсаулық сақтау, өндірістік қызметтегі менеджерлерді дайындау үшін тәжірибелік құндылыққа ие болады.
Оған қажеттіқұралдар:
-     ХХІ ғасырдың ғаламдық әлеуметтік және білім беру мәселелерін шешу қажеттілігін есепке ала отырып, білім беру менеджерінің моделін дайындау;
-   білім беру менеджерін кәсіби дайындауда қолданылатын білім беру технологиясын және оның дайындығының мазмұны;
-      білім беру менеджерлерін дайындау үшін ғылыми- әдістемелік құрал.
Менеджер жоғары шеберлік деңгейіндегі адамдарды ұйымдастырушы ретінде базалық кәсіби білімді, ерекше дайындықты қажет етеді.

Бүгінгі білім беру үдерісінде педагогика, психология, әр түрлі әдістер саласында білім беру саласындағы менеджер толығымен басқару қызметін меңгере алу керек, нақты айтқанда басқару қызметіне кәсіби дайын болуы керек.
Білім берудің инновациялық дамуы жағдайында, басқарушылық-педагогикалық мәселесінде білім беру тәжірибесіне басқару механизмдерін енгізу қажеттілігі ерекше өзекті болып отыр. Мектепқызметін басқару білім менеджерінің мәдениетіне, оның технологиялары мен құндылықтарды құру, меңгеру және алға жылжыту қабілеттеріне тікелей қатысты.
Басқару мәдениетінің компоненттері – аксиологиялық, технологиялық және тұлғалық-шығармашылық.
Білім менеджерінің басқару мәдениетінің аксиологиялық компоненттері. Қазіргі заманғы мектепті басқарудың маңызы мен мәні болатын басқару-педагогикалық құндылықтардың жиынтығын құрайды. Білім менеджері басқару қызметінің үдерісін де басқарудың жаңа теориясы мен концепциясын игеріп, ептілік пен дағдыларды меңгереді. Ал практикалық қызмет барысында олардың қаншалықты маңыздылығына баға беріледі. Қазіргі кезде басқару тиімділігін артырудабілім, идея, концепция сияқты басқаруға қатысты педагогикалық құндылықтар үлкен маңызға ие болуда.
Білім менеджерінің басқару мәдениетінің технологиялық компоненті педагогикалық процесті басқарудың әдістері мен тәсілдерін біріктіреді. Мектепішілік басқару технологиясы арнайы педагогикалық міндеттерді шешу басшы-менеджердің педагогикалық талдау және жоспарластыру, педагогикалық процесті бақылау және реттеуді атқара алатын іскерлігіне байланысты. Білім менеджерінің басқару мәдениетінің деңгейі аталған міндеттерді шешудің әдіс, тәсілдерін қаншалықты меңгере алуына тікелей байланысты.
Білім менеджерінің басқару мәдениетінің тұлғалық- шығармашылық компоненті педагогикалық жүйені басқаруды шығармашылық акт ретінде қарастыру арқылы ашылады. Білім менеджерінің басқару қызметі өзінің табиғатында шығармашылық болады. Басқарудың құндылықтары мен технологиясын меңгере отырып басшы-менеджер тұлғалық ерекшеліктері мен басқару объектісінің ерекшеліктеріне сай, ол құндылықтарды өзінше қайта құрып, талдап түсіндіруге ұмтылады. Осылайша, педагогикалық жүйені басқару тұлғалық қабілеттерді іске асыратын және жұмсайтын сала болып табылады. Басқару қызметінде білім менеджері тұлға, басшы, ұйымдастырушы және тәрбиеші ретінде өзін-өзі танытады.

Білімді бақылау сұрақтары мен тапсырмалар

1.  «Менеджердің адами құзіреттілігі» деген ұғымды қалай түсінесіз?
2.  Білім беру менеджері деген кім?
3.  Білім беру саласындаменеджерлерді кәсіби дайындаудың қандай міндеттері бар?
4.  Басқару мәдениетінің компоненттері қандай?
5.  Оқу-тәрбие үдерісіндегі білім менеджерінің қандай сапалық қасиеттері болу керек?

Оқыту ісіндегі маңызды жұмыстың бірі – оқушылардың пәндер бойынша алған білім деңгейлерін бақылау және тиісті дәрежеде бағалау. Оқушының сабаққа тиянақты қатысып отыруы, өз оқуына жауапкершілікпен қарауы, алған теориялық білімін болашақта пайдалана білуі осы кезеңнің дұрыс өткізілуіне көп байланысты.
Мұғалімдердің оқушы білімін бағалаудабес баллдық жүйенің кемшілігі көп. Оқушы білімін бағалаудың жыл аяғындағы қорытынды бақылау нәтижесі мен мұғалім бағалауында елеулі айырмашылық кездесіп отырады. Негізгі себеп – мұғалім бағалауындағы субъективтілік пен жыл аяғындағы оқушы біліміндегі объективтіліктер. Жоғары сынып оқушылары бес баллдық бағалау жүйесіне қанағаттанбайды, себебі қазіргі жүйемен нақты білімдеңгейін анықтау мүмкіндігі төмен, бағалау нәтижесі объективті емес. Сондықтан да қазіргі өркениетті елдердегі сияқты қоғамдық қатынастар сұранысын қанағаттандыратын оқу еңбегін бағалаудың жаңа шкаласын еңгізілгендігінің маңызы тағыда айқындалады.

Білімді бақылаусұрақтары мен тапсырмалар
1. Білім сапасынмониторингілеу және диагностикалаудың маңызы қандай?
2. Педагогикалық мониторинг жасауғақандай бағыттар арқылыжүзеге асырылады?
3. Педагогикалық мониторингтiң әсер етушi факторлар қандай?
4. Педагогикалық мониторингтiң негiзгi объектiсiне не жатады?
5. Педагогикалық диагностика педагогикалық мониторингтiң өзара байланысы қандай?
6. Оқытудың нәтижелілігіне диагностикалық тексеру жүргізудеңгейлері қандай?
7. Педагогикалық диагностиканың қазіргізаманғы даму үрдістеріқалай айқындалады?
8. Білім сапасына диагностика жасау мен бағалаужүйесінің қандай қағидалары бар?
9. Мониторингтің мақсаты мен міндеттері қандай?
10. Мониторингтің негізгібағыттары мен түрлеріқандай?
11. Мониторингтің объектілері мен өзіндік ерекшеліктеріне сипаттама жасаңыз.